VVSG GIS 25/10: GIS verplichtingen en rol van GIS ambtenaar
Agenda:
- Stand van zaken bronverbeteringstrajecten VIP, Focus op ‘grenzen verleggen’
- Update GIS-verplichtingen, Ilse Laureyssen
- Rol GIS-coördinator binnen de organisatie, Vicky Verscheijden
- City of things, Lucas Verbanck
De VVSG GIS werkgroep van oktober 2024 was een levendige discussie waar we tot de conclusie kwamen dat het tijd is om de GIS verplichtingen op te frissen en de rol van de GIS ambtenaar binnen de gemeente duidelijk te definiëren. Hoe we daar kwamen lees je in het tweede en derde stuk van dit verslag. In het eerste deel van de vergadering kregen we en update van de stand van zaken binnen de VIP verbeteringstrajecten
Update vanuit het VIP-project: wat speelt er bij de bronhouders?
In deze update kregen we een overzicht van de lopende projecten waarbij VIP betrokken is en wat er gebeurt aan de kant van de bronhouders. Daarnaast werd het project “Grenzen Verleggen” toegelicht, dat belangrijke vooruitgang boekt met het gebruik van algoritmes om geografische grenzen nauwkeuriger te herdefiniëren. Verder bespreken we enkele nieuwe producten in ontwikkeling binnen VIP.
Waar zijn de bronhouders mee bezig? Een overzicht van VIP-projecten:
- Herverkaveling en recht van voorkeur: Er wordt samengewerkt met VLM om webservices te ontwikkelen waarmee data rechtstreeks via VIP ontsloten kan worden.
- Omgevingsvergunning en slimme bevraagservice: De ontvangen opmerkingen worden verwerkt. Het Departement Omgeving ontwikkelt een algoritme om te bepalen welke plannen van toepassing zijn. Dit proces zal nog enige tijd in beslag nemen.
- Watertoets openbare domeinen: Dit betreft een technische aanpassing die voor VIP-gebruikers niet merkbaar is. VMM past haar services aan, zodat alles via één dienst wordt aangeboden. Dit vermindert de complexiteit en de kans op fouten.
- Handhavingsplatform: Dit platform is nog in opbouw. Zodra het operationeel is, wordt VIP erin geïntegreerd. De gesprekken om een soepele samenwerking te garanderen, zijn al gestart.
- OSLO rooilijnplan: Er is nog geen centraal register voor het rooilijnplan, ondanks meerdere pogingen om dit te realiseren. Via het OSLO-traject worden datastandaarden ontwikkeld, zodat alle betrokkenen dezelfde terminologie gebruiken. Dit zou moeten helpen om partijen samen te brengen en uiteindelijk een register te creëren. Er is veel positieve feedback vanuit de werkgroep, met goede vertegenwoordiging. De link met het gemeentelijk wegenregister wordt ook meegenomen, maar het is nog onduidelijk wie de leiding neemt.
- ‘Refresh’ wegenregister: Binnen Digitaal Vlaanderen loopt een businesscase om het wegenregister te vernieuwen. VIP is co-financierder van dit project. Dit kan een waardevol instrument worden voor lokale besturen, maar de manier waarop het gebruikt kan worden, moet nog worden verduidelijkt.
- VVO-dossier in woningpas: Het doel is om aangevraagde en gevalideerde dossiers zichtbaar te maken in de woningpas.
Nieuwe producten in ontwikkeling:
- Bodemattest:
- Korte termijn: Het wordt mogelijk om een PDF-versie van het bodemattest aan te vragen en te downloaden via VIP.
- Lange termijn: De vernieuwde versie van het bodemattest zal uitsluitend via VIP beschikbaar zijn, aangezien VIP de one-stop-shop wordt voor alle vastgoedinformatie.
- Stedenbouwkundig uittreksel (light): Dit is een subset van de ‘vastgoedinlichtingen voor overdracht’. Het wordt afgestemd op de behoeften van specifieke doelgroepen, zoals notarissen, architecten, advocaten en handhavingsambtenaren. Voorlopig is het enkel beschikbaar voor notarissen bij overdrachten, maar er wordt gewerkt aan een versie voor andere gebruikersgroepen. De timing is echter nog niet bekend.
Grenzen Verleggen: status update van de trajecten
Er zijn vier trajecten binnen het project “Grenzen Verleggen”. Hieronder volgt een statusupdate per traject:
- Eerste versie van het algoritme: Dit algoritme legt automatisch polygonen correct op basis van de referentielaag, in samenwerking met het Agentschap Onroerend Erfgoed.
- Het algoritme werkt op basis van een Python-library.
- Er is een QGIS-tool voor het algoritme ontwikkeld.
- Twee aparte componenten zorgen ervoor dat de Python-library in FME of een ander systeem ingebouwd kan worden.
- Gebruikers moeten handmatig een polygoon of een set van polygonen selecteren om het algoritme te starten. Deze versie is afgerond in juni 2024.
- Meer info: Grenzen Verleggen Documentatie
- Proof of concept met vijf lokale besturen: Deze test onderzoekt of het algoritme werkt en toepasbaar is binnen lokale besturen.
- De besturen waren unaniem positief over het algoritme. Wel werd opgemerkt dat de QGIS-tooling nog niet erg gebruiksvriendelijk is.
- Proof of concept van de tweede versie van het algoritme: Deze versie onderzoekt of het algoritme getriggerd kan worden door wijzigingen in het GRB.
- Er worden concepten getest op basis van gegevens van Onroerend Erfgoed met automatische detectie van wijzigingen in het GRB. Voor echte resultaten is echter extra analyse nodig.
- Analysetraject – What’s next?: Het doel van dit traject is om de bevindingen uit de vorige drie trajecten te combineren en een oplossingsgericht project voor de toekomst te ontwikkelen.
- Het onderzoek gaat door, waarbij feedback verzameld, geïnterpreteerd en verwerkt wordt. Dit proces stopt hier niet, met een geplande start van het vervolg in januari 2025.
Bevindingen uit het “Grenzen Verleggen” project: Het algoritme werkt goed voor kleinere percelen, maar het wordt lastiger bij grotere oppervlakten. Toch helpt het algoritme om complexe polygonen (bijvoorbeeld contouren van een RUP) al voor 90% – 95% correct te plaatsen, wat veel werk bespaart. Over het algemeen zijn de gemeenten die het algoritme gebruiken erg enthousiast.
GIS-verplichtingen: Nood aan een update
Ilse Laureyssen, werkzaam bij VERA (een autonoom provinciebedrijf dat lokale bedrijven ondersteunt), is verantwoordelijk voor de faciliteit DIGISMART (digitalisering, GIS en smart cities). Ilse werkt op GIS en faciliteert het gesprek tussen lokale besturen over GIS. Vanuit deze gesprekken komt de vraag naar boven over een gebruiksvriendelijke, up-to-date versie van GIS-verplichtingen. Dit is ook nuttig voor het opstellen van een meerjarenplanning.
In samenwerking met POLIS is een eerste voorstel gedaan, maar er zijn vrijwilligers nodig om de lijst te controleren en volledig op punt te stellen. Wie interesse heeft, kan contact opnemen via GIS@vera.be.
Er werd gediscussieerd over hoe we een document kunnen creëren dat praktisch en bruikbaar is voor lokale besturen, met een samenwerking vanuit de basis. Ward stelde voor om het document via Teams te delen, zodat iedereen opmerkingen kan toevoegen. In de werkgroep van november wordt dit geëvalueerd en nemen we een volgende stap richting consolidatie.
Luc Janssen merkte op dat bij het vorige bestand, vóór de vernieuwing van Geopunt, elke twee jaar aan de Vlaamse Overheid (VO) werd gevraagd of er wijzigingen waren. Het huidige bestand dateert echter al van 2018. Luc bevestigt dat veel gemeentes hier tegenaan lopen. In Mechelen werkt men bijvoorbeeld met een document waarin ook de verantwoordelijke binnen de gemeente wordt bijgehouden. Vicky Verscheijden uit Tongeren doet dit één keer per legislatuur.
Joachim Bogaerts vroeg zich af hoe verplicht de GIS-verplichtingen zijn en stelde voor om een SharePoint-lijst te gebruiken binnen teams om de verplichtingen te beheren. Jef Vinken heeft zijn ‘GIS-activiteitenplan’ al gedeeld in de teams, met een overzicht van alle activiteiten die een GIS-deskundige of coördinator binnen een gemeente kan uitvoeren.
Conclusie: Luc kijkt mee naar de inhoud, terwijl Joachim zich richt op de technische en vormelijke aanpak om dit te delen.
De rol van de GIS-coördinator binnen de gemeente
Vicky Verscheijden stelde enkele belangrijke vragen over de rol van de GIS-coördinator: “Wat is de rol van GIS? Wat is het takenpakket? Hoe zijn we zichtbaar binnen de organisatie? Op welke dienst werk je en hoe heeft dat impact? Wat is de tijdsverdeling?”
Deze vragen zijn cruciaal, omdat ze invloed hebben op de krijtlijnen voor de komende jaren. Er is een gevoel dat GIS bij sommige gemeenten wat naar de achtergrond wordt geschoven. Het blijft een grijs gebied. Als de rol van GIS duidelijker is, kan er ook beter een meerjarenplan worden opgesteld.
Luc gaf aan dat Data of GIS niet expliciet in het regeerakkoord vermeld staat, wat erop wijst dat het op hoger niveau niet als prioriteit wordt gezien. Binnen Flagis en de projectgroep datamanagement zal dit nagekeken worden. Wat betreft de timing, is het nu van belang om dit snel helder te maken.
Verhalen uit de groep
Er was veel animo vanuit de groep, met verhalen over vacatures die niet ingevuld worden, GIS-data die jaren na vertrek van een medewerker ongebruikt blijven liggen, en onzekerheid over de verantwoordelijkheden van een GIS-coördinator. Vragen zoals “Maken we onszelf te onmisbaar en te onzichtbaar?” kwamen naar voren.
Het is duidelijk dat er behoefte is aan meer duidelijkheid over de taken van GIS-coördinatoren, zodat nieuwe teams binnen gemeenten goed kunnen samenwerken. Ward benadrukte dat het belangrijk is dat GIS een bredere rol speelt binnen het databeheer van een gemeente, waarbij het niet alleen om ruimtelijke informatie gaat, maar om een echte datawerking, in combinatie met de GIS-verplichtingen.
Tijdens de bijeenkomst kwamen meer vragen dan antwoorden naar boven. Vicky Verscheijden zette haar gedachten even op papier en deelde het resultaat met ons:
- Is GIS meer gericht op databeheer, repetitieve taken, of het volgen van ontwikkelingen?
- Wat verwacht het bestuur van Vlaanderen en softwarebedrijven? Ben ik verantwoordelijk voor het vlot draaiend houden van de software?
- Binnen welke dienst werk je en hoe is GIS geïntegreerd?
- Zichtbaarheid: als alles goed werkt, zijn we vaak onzichtbaar.
- Hoe zit het met onze kennis en opleiding?
- Moeten we in de toekomst, met de komst van AI, rekening houden met de integratie van AI in GIS? Is er behoefte aan opleidingen rond databeheer dat niet GIS-gerelateerd is?
- Hoe blijven we op de hoogte? Via teams, studiedagen, infodagen, etc.?
- Tijdverdeling: voltijdse VTE? Interne/externe overleggen, ontwikkeling, dataverzameling, etc.?
De diversiteit van deze vragen maakt duidelijk dat het belangrijk is om vast te stellen wat onze taken zijn op lokaal niveau, waar we staan, en waar we naartoe willen.
Voorstel voor een werkgroep
Er werd een voorstel gedaan om een werkgroep op te richten die zich zal richten op het beantwoorden van bovenstaande vragen, met een terugkoppeling naar de VVSG GIS-werkgroep. De focus zal liggen op het beschrijven van de GIS-werking binnen de gemeente en het verbeteren van de zichtbaarheid.
Luc gaf aan dat zichtbaarheid cruciaal is: als alles goed draait, lijkt er geen probleem te zijn. Maar het is belangrijk om er voor te zorgen dat GIS een ‘SEP-probleem’ (“Somebody Else’s Problem”) wordt. Een mogelijke aanpak hiervoor is het werken met maturiteitsniveaus (zie afbeelding hieronder). Als je daarmee naar je collega’s trekt voor elk van hun onderwerpen dan komt er een drive om in niveau te stijgen.
Ward stelde voor om de volgende VVSG GIS-vergadering in november live in het Madou gebouw in Brussel te houden, waarbij in de namiddag een werkgroep aan de invulling van de GIS rol kan werken. Verdere communicatie hierover volgt, mogelijk in combinatie met een bevraging van de leden van de werkgroep.
City of things, Lucas Verbanck
Tijdens de sessie over “City of Things” gaf Lucas Verbanck een interessante presentatie over slim ruimtelijk plannen, een samenwerking tussen Gent, Leiedal en VLAIO. Het ging vooral over hoe we leefbare buurten en kernen kunnen creëren, met aandacht voor de grote verschillen tussen steden zoals Gent, met zijn dichte bebouwing, en landelijke gemeenten zoals Avelgem, waar er meer open ruimte is.
De focus lag op het verkrijgen van een permanent zicht op buurtinformatie, het simuleren van de impact van toekomstige plannen en het visualiseren daarvan voor specifieke stakeholders. Dit moet doorheen de hele beleidscyclus gebeuren. Ruimtelijke visualisatie werd hierbij genoemd als cruciale schakel om de verschillende diensten met elkaar te verbinden.
Kleine kanttekening: de verslaggever was tijdens deze sessie even de trappers kwijt, maar dat doet niets af aan de kern van het verhaal! Voor wie meer wil weten, de slides van de presentatie zijn beschikbaar in de Teams-omgeving.
0 reacties